در گفت وگو با ایسنا اعلام شد
بومی سازی رادیوتلسكوپ با هدف جمع آوری داده های فضا، استقرار سامانه رادیویی در مجموعه عباس آباد
فیكس سرور: رئیس مركز تحقیقات فضایی پژوهشگاه فضایی با اشاره به طراحی و ساخت رادیو تلسكوپ در این پژوهشگاه با اشاره به اینكه این سامانه در مرحله كالیبراسیون قرار دارد، اظهار داشت: این سامانه شامل یك آنتن ۵ متری است كه از آن می توان برای رصد خوشه های كهكشانی و خط طیفی هیدروژن در فركانس ۱۴۲۰ مگاهرتز بهره برد.
امید شكوفا در گفت و گو با ایسنا اجرای طراحی و ساخت رادیو تلسكوپ را به سفارش شركت نوسازی عباس آباد دانست و اضافه كرد: دستاوردهایی كه در این پروژه به دست آمده جزو میراث های علمی كشور شمرده می شود و اجرای این پروژه نشان داد كه فعالیت های حوزه فضایی تنها منحصر به طراحی و ساخت ماهواره نمی گردد و می توان از فناوری های فضایی در حوزه مطالعات كهكشان بهره برد.
وی رادیو تلسكوپ را نوعی آنتن رادیویی دانست كه در طیف فركانسی رادیویی به منظور كشف و جمع آوری اطلاعات از منابع رادیویی در فضا استفاده می شود و افزود: نجوم رادیویی برمبنای اسباب و ادوات رصدی به دو شاخه مهم یك دیش و تداخل سنجی (تلسكوپ های چند دیش) كه شامل مجموعه ای از آنتن های تك دیش است، تقسیم می شود. هر كدام از این دو شاخه محدوده مشخصی را از دانش نجوم رادیویی شامل می شوند كه كاركرد و نیازمندی های مخصوص خودرا دارد.
شكوفا با اشاره به مزایای نجوم رادیویی نسبت به نجوم اپتیكی، اشاره كرد: بر خلاف رصد اپتیكی، رصد رادیویی محدود به شرایط جوی و یا زمان خاصی از شبانه روز نیست، ضمن آنكه رصد اپتیكی تنها محدود به طیف اپتیكی و مرئی است؛ ولی رصد رادیویی در محدوده گسترده وسیع فركانسی می تواند داده های مورد نظر را ارسال نماید.
رئیس مركز تحقیقات فضایی پژوهشگاه فضایی با اشاره به اینكه رادیو تلسكوپ قادر می باشد از چند كیلوهرتز تا چندصد هزار گیگا هرتز پایش های نجومی را انجام دهد، تصریح كرد: این سامانه قادر می باشد از حدود ۱۰۰ كیلوهرتز تا ۱.۵ گیگا هرتز اسكن كند و در پارامتر مهم خط هیدروژن كه در فركانس ۱۴۲۰ مگاهرتز قرار دارد و مورد علاقه منجمان است، تاریخچه كیهان را بررسی كند و این ابزار قابلیت نمایش اطلاعات مربوط به آنرا دارد.
شكوفا، با اشاره به اینكه این پروژه به كارفرمایی شركت نوسازی عباس آباد در مركز تحقیقات فضایی پژوهشگاه فضایی ایران اجرایی شده است، اظهار داشت: این رادیو تلسكوپ قابلیت نمایش خدمات به منجمان، محققان، دانشجویان و دانش آموزان و اساتید این حوزه را دارد.
وی با تاكید بر اینكه هم اكنون این سامانه در فاز درنوردیدن فرایند كالیبراسیون نهایی قرار دارد، اظهار نمود: طی بازدیدی كه مسؤولان المپیاد نجوم از این پروژه داشتند، قول داده شد كه تیم های دانشجویی را به ما معرفی كنند تا بتوانیم از آنها در فرآیند كالیبراسیون رادیو تلسكوپ طراحی شده استفاده نمائیم.
این محقق حوزه فضایی تصریح كرد: با ساخت این سامانه، توانمندی و دانش فنی ساخت رادیو تلسكوپ ها به صورت ۱۰۰ درصدی كسب شده است؛ از این رو قادر هستیم سامانه های بزرگ تر و پیچیده تر و همین طور رادیو تلسكوپ های كوچك تر و آماتوری را جهت استفاده در مدارس و مراكز نجومی بسازیم.
شناخت كائنات با سامانه های بومی
رئیس مركز تحقیقات فضایی پژوهشگاه فضایی با تاكید بر اینكه با استفاده از این سامانه در هر زمانی و در هر آب و هوا و یا ابرناكی آسمان می توان منابع رادیویی را پایش كرد، اظهار داشت: از این ابزار می توان برای مطالعات كائنات استفاده كرد؛ چراكه گستره فركانسی این سامانه در وضعیت فعلی ۱۰۰ كیلوهرتز تا ۱.۵ گیگا هرتز است.
وی با اشاره به اینكه این میزان رصد به معنای مسافت نیست، اشاره كرد: شدت سیگنالی كه این سامانه می تواند دریافت كند، حداقل ۱۰ "یانسكی" (۱۰ به توان منهای ۲۶ وات بر متر مربع بر هرتز) است. منبع رادیویی قلب كهكشانی حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ یانسكی است و نشان داده است كه این سامانه حساسیت خوبی دارد و می تواند خیلی از اجرام دورتر از كهكشان را رصد كند.
بگفته این محقق، از این سامانه می توان برای رصد چشمه های نقطه ای كه نیاز به وضوح زاویه ای ندارد، همچون "پالسارها"، رصد چشمه های گسترده شامل هاله رادیویی خوشه های كهكشانی و خوشه های گسترده كهكشان راه شیری، مطالعه خطوط طیفی مرزی در كهكشان راه شیری و دیگر كهكشان های نزدیك و رصد طیفی هیدروژن در فركانس ۱۴۲۰ مگاهرتز بهره برد.
رادیو تلسكوپ و رصدخانه ملی
شكوفا پروژه رصدخانه ملی را مكمل رصدخانه اپتیكی دانست و اضافه كرد: اهداف رصدخانه های اپتیكی با رصدخانه های رادیویی متفاوت است؛ از این رو آن چیزی كه این سیستم می تواند پایش كند، رصد خانه اپتیكی نمی تواند پایش كند و بالعكس.
راه اندازی پایلوت تلسكوپ رادیویی در پژوهشگاه فضایی
وی با اشاره به راه اندازی پایلوت رادیو تلسكوپ در پژوهشگاه فضایی، تصریح كرد: جهت راه اندازی رادیو تلسكوپ باید فرآیند مكان یابی اجرایی شود و یكی از پارامترهای مهم در مكان یابی عدم آلودگی فركانسی منطقه است تا بتوانیم سیگنال ها را از منابع رادیویی دریافت نماییم.
شكوفا افزود: طبق پایش هایی كه انجام شده، لازم بود این سامانه به صورت آزمایشگاهی راه اندازی شود و فرآیند كالیبراسیون و تست آن بطور كامل صورت گیرد.
وی، فرآیند تست و كالیبراسیون را زمان بر در حد چند ماه ذكر كرد و تصریح كرد: از این رو لازم بود این سامانه در مجموعه ای كه از نظر تأسیسات، امكانات و دسترسی ها و پایش طیفی مناسب باشد، مستقر شود تا بتواند پس از انجام مراحل كالیبراسیون در مجموعه عباس آباد مستقر شود.
شكوفا با اشاره به اینكه بر این اساس به منظور انجام فرایند كالیبراسیون پایلوت این طرح در پژوهشگاه فضایی پیاده سازی شد، افزود: پس از انجام مراحل مكان یابی منطقه مناسب در مجموعه عباس آباد باید به ما معرفی شود تا این سامانه را در این منطقه راه اندازی نماییم.
رئیس مركز تحقیقات فضایی پژوهشگاه فضایی با اشاره به اینكه در این كلاس، این سامانه نخستین تلسكوپ بومی سازی شده كشور است، تصریح كرد: این سامانه یك آنتن ۵ متری است و فركانس منابع مختلف را تا شدت ۱۰ یانسكی به بالا دریافت می كند.
زمان بهره برداری
شكوفا در زمینه زمان بهره برداری از سامانه رادیو تلسكوپ، توضیح داد: این سامانه هم اكنون قابل استفاده می باشد، ولی باید فرآیند كالیبراسیون آن طی شود و شدت سیگنال ها و منابعی كه استانداردها مشخص كرده، با آن كالیبره شود؛ ضمن آنكه لازم است تست های آن صورت گیرد و اطمینان حاصل شود كه این سیستم در بهترین وضعیت دریافت سیگنال قرار دارد.
مكان یابی
وی با اشاره به اینكه فرآیند مكان یابی شروع نشده است، اظهار داشت: فرآیند مكان یابی رصدخانه های اپتیكی با رادیو تلسكوپ ها متفاوت می باشد، به گونه ای كه رصدخانه های اپتیكی در مناطق مرتفع و بر روی قله كوه ها ایجاد می شود تا رصد تحت تأثیر شرایط جوی خاص چون عاری بودن از غبار، بخار و ابرناكی آسمان قرار نگیرد، ولی رصدخانه های رادیویی این مشكلات را ندارند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب