هیچ كس در شهر هوشمند غریبه نیست
فیكس سرور: تهران- هوشمندسازی از مهمترین اهداف و اولویت های دوره جدید مدیریت شهری تهران عنوان شده و در این ارتباط، با راه اندازی كمیته شفافیت و فراخوان نهادهای زیرمجموعه مدیریت شهری پایتخت، تلاش شده است كه عرضه اطلاعات به شهروندان به دستور كاری ثابت تبدیل گردد.
به گزارش فیكس سرور به نقل از ایرنا، بدون شك با استفاده از فناوری و در دسترس قرار دادن اطلاعات، می توان به شهروندان كمك كرد كه از حقوق خود آگاه شوند.
اما نكته كلیدی در فعالیت های كمیته شفافیت پاسخ به پرسش های بنیادین در ارتباط با آن است، اینكه ضرورت راه اندازی كمیته شفافیت چیست؟ آیا همه چیز شدنی است؟ منتشر شدن قراردادهای شهرداری چه نفعی برای مردم دارد؟ همه این پرسش ها البته یك جواب مشترك دارد كه اساس پروژه شفافیت است: فسادزدایی از تار و پود مدیریت شهری.
**كمیته شفافیت و اهداف آرمانی
«وقتی قراردادی غیر شفاف است و نمی دانیم با چه شرایطی منعقد شده، چه بندهایی دارد، پیمانكار بر چه اساسی انتخاب شده و ناآگاهی از خیلی موارد دیگر، بستر به وجود آمدن فساد را بوجود می آورد. فرآیندهایی كه پشت پرده و در اتاقی تاریك انجام می شود، در اغلب موارد دارای مشكل هستند و تا زمانی كه شفاف نشوند، هیچ كس از آن با خبر نمی گردد.» این ها صحبت های اولیه «مهدی ریوندی» است؛ كارشناس كمیته شفافیت و شهر هوشمند.
ریوندی روز شنبه در گفتگو با ایرنا صحبت هایش را از سر خط اصلی شكل گیری كمیته شفافیت شروع می كند و چهار برنامه اصلی كه در دل این طرح گنجانده شده است: «دسترسی آنلاین تمام شهروندان به اطلاعات قراردادهای بالای یك میلیارد تومان شهرداری(و در مرحله بعد بالای 250 میلیون تومان)، اطلاعات جامع شهرسازی (از جمله تغییر كاربری، جواز ساخت و سازها)، ریز كمك های نقدی شهرداری به كلیه نهادها و اشخاص حقیقی و حقوقی و در نهایت شفافیت آرای اعضای شورا به مصوبات شورا.».
هر كدام از این محورها، یك دلیل مشخص داشته است. دلایلی كه هر كدام به تنهایی می توانند به منظور زندگی شهروندان تهرانی مفید باشند. «یكی از محورهای اصلی، همان شفاف بودن رای اعضای شورای شهر به مصوبه هاست. شهروندان از این طریق می توانند مشاهده كنند، فردی كه بعنوان نماینده شان در شورای شهر انتخاب كرده اند، به هر مصوبه ای چه رایی داده است.»
**قراردادهای عاری از فساد در شهرداری شیشه ای
بحث دیگری كه در كمیته شفافیت عنوان شد و به نتیجه رسید، «انتشار قراردادهای بالای یك میلیارد تومان شهرداری» در فضای آنلاین است: «در این قراردادها اطلاعاتی شامل پیمانكار، میزان قرارداد، شرح و تاریخ قرارداد، شیوه پرداخت، شیوه انتخاب پیمانكار كه مناقصه عمومی بوده یا سایر روش ها و... در اختیار شهروندان قرار گرفت.»
كمیته شفافیت در نخستین قدم قراردادهایی را كه رقم آن ها بالای یك میلیارد تومان بود، منتشر نمود و در قدم های بعدی به رقم های كمتر رسید. هم اكنون تمام قراردادهای بالای 250میلیون تومان شهرداری، در سامانه شفافیت موجود است. این روند تا انتشار قراردادهای 25میلیون تومان ادامه خواهد یافت.
ریوندی در این خصوص می گوید: «با این كار می توان به راحتی فهمید كه آقای الف، بر چه اساسی بعنوان پیمانكار برای آسفالت كردن یك خیابان انتخاب شده، چقدر به او بودجه داده اند، چه ضمانت هایی برای كاری كه می خواهد انجام دهد داده؟ آیا شركت متعلق به شهرداری بوده؟ اگر نبوده با استفاده از مناقصه توانسته این كار را بگیرد؟ مناقصه چه زمانی برگزار شده؟ چه كسانی در مناقصه شركت كردند؟ این شركت به چه نحوی برنده شده است؟ از چه تاریخی؟ با چه كیفیتی؟ هر شهروندی باید این ها را بداند.»
'حتما برایتان پیش آمده و دیده اید كه یك قسمت از جدول خیابانی كه در آن زندگی می كنید، همیشه مشكل دارد و عده ای مشغول تعمیر آن هستند. اگر به سامانه شفاف رجوع كنید، به راحتی می توانید ببینید تعهدات پیمانكار چیست و در شرح خدماتش چه توضیحاتی داده؟ در نهایت هم اگر قانع نشدید یا چیزی از نظرتان مشكوك بود از او شكایت كنید. «قراردادها منعقده بالاتر از 250 میلیون تومان از تاریخ پنجم شهریور 1396 در این سامانه موجود است و به محض این كه در شهرداری قراردادی بسته شود، همزمان روی سامانه shafaf.tehran.ir قرار می گیرد.»
**اطلاعات شهرسازی
یكی از محورهای شفافیت، دسترسی آنلاین تمام شهروندان به اطلاعات شهرسازی است.
ریوندی كه مسئولیت كارگروه شهرسازی را در كمیته شفافیت و شهر هوشمند برعهده دارد در این خصوص توضیحات جالبی می دهد: «با تصویب «طرح اجبار شهرداری تهران به انتشار عمومی اطلاعات شهرسازی» شهروندان با رجوع به سامانه ای كه بدین منظور در حال آماده سازی است، می توانند تمام اطلاعات لازم را دریافت كنند: این كه یك فرد چطور تشكیل پرونده داده، از چه طریق پروانه ساخت گرفته، چگونه این مسیر را طی كرده، چه كسی پای نامه های اداری آنرا امضا زده است، چه مجوزهایی به او داده اند و چه كارشناسی هایی روی آن انجام شده است.
به این ترتیب اگر فردی كه اطلاعات را می بیند، احساس كند در ساخت یك ساختمان همجوار مشكلی وجود دارد كافیست وارد سامانه شفافیت شود و با مطالعه پروانه ساخت و حتی نقشه پیرامونی ساختمان، به نتیجه برسد كه شیوه ساخت و ساز درست است یا نه. اگر در این بین مغایرتی وجود داشت، وی می تواند با مداركی كه در دست دارد به سازمان بازرسی شهرداری تهران شكایت كند، آن هم با مداركی كه خود شهرداری در اختیار شهروندان قرار داده است.»
**بی خبری از تخلف
از سال های قبل، دریافت پروانه ساخت در شهر تهران مستلزم رجوع حضوری است كه پس از مدتی مسئول مورد نظر برای بازدید می آید. بعد از ان هم هم طی یك فرایند طولانی كه نیاز به رجوع مستمر شهروندان به دفاتر خدمات الكترونیك و شهرداری منطقه دارد، پروانه ساخت صادر می گردد كه اگر در این مدت و عموما در مجرای قانون تخلفی رخ دهد، كسی جز ذینفعان از آن آگاه نمی گردد، چون اساسا اطلاعات شهرسازی در دسترس نیست.
مورد دیگر كه ریوندی به آن اشاره می كند، این است: «اگر پروانه قانونی صادر شود و فرد آغاز به ساخت غیرقانونی و مغایر پروانه صادره كند، باز هم امكان دارد كسی متوجه خلاف نشود. خلاء دسترسی آزاد به اطلاعات شهرسازی، دقیقا در همین نقطه احساس شد. متاسفانه این فساد از قبل وجود داشته و حتی اگر همسایه ای در این خصوص شكایت می كرد، كارمند شهرداری كه در صدور پروانه تخلف كرده بود یا بنا به دلایلی ممكن بود چشمش را روی این ماجرا ببندد، به شاكی می گفت شخص، طبق پروانه اش كار می كند و نباید مزاحم او شد. اما بزودی اطلاعات پروانه و نقشه ساخت هم در سامانه قابل دسترسی خواهند بود و نمی توان در این خصوص تخلفی كرد.»
**راه های غیرقانونی
در برخی موارد هم شخص بر مبنای قانون و ضوابط مشغول انجام كارها است و یك نفر تصمیم می گیرد برای وی مشكلی تولید كند: «بارها پیش آمده كه یك نفر كاملا قانونی مشغول كار است اما كارمند شهرداری می آید و تلاش می كند در كار او اختلال تولید كند. در نهایت امكان دارد ساخت و ساز او را با رد كردن گزارش های نادرست، برای چند ماه بخواباند كه در این صورت، سازنده مجبور می گردد از طریق غیرقانونی مشكلش را حل كند. به عبارت دیگر به علت نبود سازوكار شفافیت، امكان دارد مشكلاتی برای افراد تولید شود.'
ریوندی اعتقاد دارد ما در این سال ها از فرهنگ امر به معروف و نهی از منكر، در حوزه شهری به خوبی استفاده نكردیم. «در حال حاضر نه تنها این امكان تولید شده، بلكه از مردم می خواهیم به ما كمك كنند. اگر شما كمك كنید، فساد كم می گردد و از بین می رود. شهرداری نمی تواند هر روز پروژه های ساخت و ساز داخل شهر را كنترل كند، اما مردم می توانند به كمك شهرداری و شهر خود بیایند و این كار را انجام بدهند.»
**طرح مدیریت تعارض منافع
یكی دیگر از كارهایی كه در قالب كمیته شفافیت مورد پیگیری قرار|گرفت و به نتیجه رسیده، «طرح مدیریت تعارض منافع در شهرداری تهران» است. طرحی كه یكی از اهدافش این است، زمانی كه یكی از مدیران شهرداری یا بستگان درجه اولش، مالك بیشتر از 5درصد سهام یك شركت هستند، حق عقد قرارداد با شهرداری تهران را ندارند. از آن جا كه هر قراردادی در شهرداری بسته شود، روی سامانه شفاف قرار می گیرد، به راحتی می توان با مشاهده اسامی افراد به نتیجه رسید كه مدیر یا بستگانش با شهرداری قرارداد منعقد كرده اند یا نه.
«كافیست بعنوان شهروند بدانید نسبت های فامیلی چیست. اگر شخصی فرزند مدیر است و قراردادی در شهرداری به امضا رسانده، تخلف كرده است. طبق مصوبه جدید شورای شهر این قرارداد باطل می گردد و جریمه سنگینی برای آن مدیر یا بستگانش در نظر می گیرند.»
**شفافیت چه تاثیری بر زندگی شهروندان داشته است؟
مشاهده نتایج مفید به بار نشستن یك طرح، گاهی اوقات به زمان نیاز دارد، اما از قدم های اول هم می توان حدس زد، مزایای یك طرح چیست. مانند طرح های حوزه شفافیت كه تا همین جای كار توانسته تاثیر خوبی روی عملكرد شهرداری بگذارد. ریوندی در این خصوص مثال می زند: «بعد از طریق اندازی سامانه شفاف، به ما گفته شد تعدادی از پیمانكاران، دیگر با شهرداری قرارداد نبستند. دلیلش احیانا این بود كه قراردادهای قبلی تخلف داشت و كسی از آن ها با خبر نمی شد، اما هم اكنون، هر قرارداد به محض منعقد شدن، روی سامانه شفاف می رود و برای همگان قابل دسترسی است. فرد وقتی تخلفی را انجام می دهد، مدام از این ترس دارد كه كسی متوجه تخلف او شود. هم اكنون چند ثانیه پس از انعقاد قرارداد، تمام بند و تبصره های آن در دسترس همه قرار می گیرد.
**چرا شهروندان باید بدانند؟
از حركت جمعی صحبت كردیم. از این كه تمامی شهروندان باید برای شفاف شدن مسائل كمك كنند. امكان دارد این سوالات پیش بیاید كه مگر ما سازمان بازرسی نداریم، چرا مردم باید از این ماجراها اطلاع داشته باشند؟ ریوندی به این سوال پاسخ می دهد: «تمام مطالعات در حوزه شفافیت و فساد در دنیا نشان داده هیچ عاملی به اندازه نظارت همگانی و گزارشگری عمومی، نمی تواند جلوی فساد را بگیرد. بر مبنای همین تحقیقات نظارت عمومی یك فرآیند كم هزینه است یا می توان به جرات اظهار داشت كه بدون هزینه است.'
'این انگیزه در تك تك شهروندان وجود دارد. هر فردی بعنوان شهروند، در واقع مالك اصلی شهر است. سازمان بازرسی با تعداد كارمندانی كه دارد نمی تواند آن نظارتی را به شهر داشته باشد كه 10میلیون شهروند می توانند. اداره های مربوطه به جای این كه 500 نفر را استخدام كنند، به آن ها حقوق بدهند و گاهی در این بین هم فسادی شكل بگیرد، بهتر است از توان مردم استفاده كنند. انگیزه مردم برای این كار زیاد است و به شدت هم فعال می باشند و می توانند برای بهبود اوضاع شهرشان، قدم های بزرگی بردارند.»
**همكاری با سازمان بازرسی شهرداری تهران
زمانی كه شكایت های مردمی و نظارت همگانی به سامانه می رسد، نقش سازمان بازرسی شروع می گردد. معمولا نخستین مركزی كه برای ارسال شكایت انتخاب می گردد سازمان بازرسی است. سازمان بازرسی از آن جا كه تشریفات اداری سایر مراكز را ندارد، خیلی سریع به قضیه ورود می كند.
به گفته ریوندی، سازمان بازرسی این روزها در واقع همكار مردم شده است. اطلاعات تخلفات را از نظارت همگانی دریافت می كند و مشغول پیگیری شان می گردد و تا حصول نتیجه، مردم می توانند روند كار را پیگیری كنند. در بعضی مسیرهای اداری امكان دارد یك كارمند، دو كارمند ماجرا را ندیده بگیرند و از كاری كه انجام شده چشم پوشی كنند اما مردم این طور نیستند. اگر یك نفر از پیگیری شكایتی كه انجام داده خسته شود، همسایه دیگرش خسته نمی گردد، مغازه دار سر كوچه خسته نمی گردد و در نهایت پیگیری ها به نتیجه می رسد. این اتفاق مباركی است كه با شفافیت رخ داده است.
**خیلی جنگیدیم
با این همه به نظر می آید در مقابل شفافت همیشه و هنوز مقداری مقاومت وجود دارد.
«ما هم گاهی اوقات درگیر این مسائل می شویم. از روز اول كه این روند را شروع كردیم با مقاومت رو به رو بودیم، اما هم اكنون توانسته ایم با پیگیری، عدم همكاری را به كمترین حد خود برسانیم. روزهای اول به ما می گفتند اعلام یكسری اطلاعات شهرسازی از نظر حقوقی ایراد دارد. چقدر جنگیدیم تا ثابت نماییم این اطلاعات عمومی است نه محرمانه'.
ریوندی افزود: الان شرایط فرق كرده و معاونت جدید معماری و شهرسازی، صراحتا از «طرح اجبار شهرداری تهران به انتشار عمومی اطلاعات شهرسازی» دفاع كرد. روزهای اول دوستانی از سیستم مدیریتی گذشته مخالف شفافیت بودند. كسانی اعتقاد داشتند از نظر حقوقی ماجرا مشكل دارد، اما ما توانستیم با صحبت كردن مشكلات را برطرف نماییم. بالاخره همیشه مقاومت وجود دارد، اما یكی از اصول كمیته ما این است كه مقاومت ها را بشكنیم.'
**آیا باید همین جا متوقف شد؟
ریوندی طرح هایی را كه در كمیته مطرح شده و به نتیجه رسیده است، چرخ دنده های یك سیستم واحد می بیند كه در كنار هم كار می كنند: «این ها چرخ دهنده هایی هستند كه به خودی خود، كارآمد هستند و زمانی كه در كنار یكدیگر قرار می گیرند، كارایی شان چندین برابر می گردد. بنابراین است كه ما در این نقطه متوقف نمی شویم. همین طور ادامه می دهیم تا همه چیز در این حوزه شفاف شود.»
علمی* م.ش* 2017
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب