یك پژوهشگر حوزه سلول های بنیادی مطرح كرد
ضرورت جا افتادن فرهنگ وقف علمی در ایران
به گزارش فیکس سرور، خراسان رضوی یک پژوهشگر حوزه سلول های بنیادی اظهار داشت: در کشورهای پیشرفته، بخش زیادی از سرمایه گذاری ها در حوزه های علمی و پژوهشی توسط مردم صورت می گیرد و مشارکت داوطلبانه در پروژه های علمی تبدیل به فرهنگ شده است و حتی خیریه هایی به منظور جمع آوری کمک های مردمی برای تحقیق و توسعه و پژوهش وجود دارد.
حجت نادری مشکینی در گفتگو با ایسنا با اشاره به اینکه حوزه تخصصی من کار بر روی سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی است، اظهار نمود: به صورت خاص، کار ما ساخت مینی ارگان های بدن از سلول های بنیادی در لابراتوار است. بعنوان مثال من حالا درحال کار بر روی ساخت رگ های خونی بدن هستم تا به جای این که داروهای مربوطه بر روی انسان تست شود، بر روی این رگ های ساخته شده مورد آزمایش قرار گیرد.
وی ادامه داد: در این نمونه، سلول های بنیادی از یک فرد مبتلا به دیابت گرفته شده که نوع آن به سلول های بنیادی القایی معروف است؛ یعنی این ها در واقع تعدادی سلول پوستی هستند که طی فرایندی، به سلول های بنیادی تبدیل می شوند و سپس بسته به نیازی که داریم، آنها را به سلول های قلب، رگ و... تبدیل می نماییم. یکی از مزایای کار ما اینست که بررسی می شود تأثیر بیماری دیابت بر روی ارگان های مختلف به چه شکل است.
عضو هیات علمی دانشگاه کوئینز بلفاست (Queen's University Belfast ) ایرلند شمالی با اشاره به اینکه امروزه بیشتر از گذشته به جایگاه سلول های بنیادی در نظام سلامت توجه می شود، اظهار داشت: یکی از کاربردهای سلول های بنیادی، درمان بیماری هاست و از این سلول ها برای بازساخت اندام های صدمه دیده مختلف بدن شامل پوست، قلب، مغز و... استفاده می شود و ما حتی توانسته ایم خود مغز را بسازیم. البته این تنها کاربرد کوچکی از سلول های بنیادی است و عمده استفاده از این سلول ها در حوزه های تحقیقاتی شامل آزمایش داروها و شناخت مکانیزم توسعه بیماری است، چونکه اساسا سلول های بنیادی سازوکاری مشابه جنین دارند و این فرصت را در اختیار ما قرار می دهند تا بررسی نماییم یک سلول چه مسیری را طی می کند تا به سلول قلبی تبدیل می شود و سپس چه عواملی سبب تبدیل آن به یک سلول قلبی بیمار می شود.
نادری افزود: همینطور میتوان با استفاده از تکنولوژی کریسپر (CRISPR) ژن سلول های بنیادی را مهندسی کرد. مثلاً امکان دارد در تحقیقات خود متوجه شویم یک ژن مشخصی در سلول بنیادی مسئول بروز یک بیماری خاص است؛ آن ژن را مهندسی و به شکلی آنرا سالم سازی می نماییم. حال چون آن سلول قابلیت تکثیر نامحدودی دارد و میتوان آنرا در ازُت مایع ذخیره کرد، امکان درمان آن بیماری برای ما فراهم می شود.
او همینطور با اشاره به اینکه سلول های بنیادی و ژنتیک دو علم کاملا آمیخته به هم هستند، اظهار داشت: چونکه کل عملکرد یک سلول توسط ژن های موجود در هسته اش کنترل می شود، بنابراین در هر تحقیقی که بر روی سلول ها صورت می گیرد، در واقع این ژن ها هستند که مورد بررسی قرار می گیرند.
پزشکی شخص محور؛ نقطه عطف علم پزشکی
این پژوهشگر حوزه سلول های بنیادی با اشاره پیشرفت تجهیزات این حوزه، بیان نمود: مثلاً در حدود سال ۲۰۰۰ میلادی، میلیونها دانشمند از سرتاسر جهان جمع شدند تا ژنوم سه انسان را با هزینه میلیاردها دلار توالی یابی کنند، اما حدودا ۲ سال بعد در نتیجه فعالیت مشترک مهندسین و محققین بیوتکنولوژی، دستگاهی ساخته شد که می تواند ژنوم تعداد زیادی از انسان ها را در یک روز و با صرف هزینه اندکی توالی یابی کند. حالا هر فردی با صرف تنها ۱۰۰ دلار می تواند ژنوم خویش را توالی یابی کند و با این کار بفهمد در آینده امکان دارد به چه بیماری هایی مبتلا شود. این یکی از نقاط عطف علم پزشکی است و در سالهای نزدیک منجر به انقلاب عظیمی در پزشکی شخص محور خواهد شد.
نادری ضمن اشاره به دیگر ابعاد پزشکی شخص محور، اظهار نمود: حالا تلاش هایی در حال انجام می باشد که حتی داروها هم شخص محور شوند، یعنی دو نفر با بیماری یکسان، متناسب با ساختار بدنی و ژنتیکی خود، دو داروی متفاوت دریافت نمایند. بر این اساس افراد با عنایت به توالی ژنوم شان دسته بندی و فرآیند درمانی منحصربه فردی برای بیماران هر دسته تجویز می شود.
وی ضمن اشاره به جایگاه ایران در حوزه سلول های بنیادی، اظهار داشت: حالا با عنایت به دسترسی بالای همگان به جدید ترین مقالات علمی منتشرشده در دنیا، در هیچ شاخه ای از علم نمی توان گفت ما از دنیا عقب تر یا جلوتر هستیم. ما الفبای علم سلول های بنیادی را می دانیم، اما انجام کارهایی که در مرز دانش قرار دارد، نیازمند تخصیص بودجه های کلان است. متاسفانه حالا در کشور ما بودجه مناسبی به پژوهش تعلق نمی گیرد، در صورتی که در کشورهای پیشرفته بودجه های قابل توجهی به کارهای پژوهشی اختصاص می یابد که کاملا با نیازها همخوانی دارد، بنابراین این کشورها درحال انجام کارهای بسیار شاخصی در شاخه های مختلف علمی هستند.
معنای متفاوتی از «وقف»
عضو هیات علمی دانشگاه کوئینز بلفاست ایرلند شمالی افزود: ما در ایران به خوبی می توانیم از نتایج پژوهش های علمی انجام شده در سایر کشورها استفاده نماییم، اما برای تولید علم و انجام پژوهش با مشکلات زیاد و عدم وجود حمایت های لازم مواجهیم. در کشورهای پیشرفته، بخش زیادی از سرمایه گذاری ها در حوزه های علمی و پژوهشی توسط مردم صورت می گیرد و مشارکت داوطلبانه در پروژه های علمی تبدیل به فرهنگ شده است و حتی خیریه هایی به منظور جمع آوری کمک های مردمی برای تحقیق و توسعه و پژوهش وجود دارد، یا اگر عضوی از خانواده ای فوت کند، بستگان وی مبلغ بالایی را به مراکز پژوهشی و دانشگاهی اهدا می کنند. مردم این کشورها به این باور رسیده اند که اگر پژوهش های خوبی صورت گیرد، دیگر نیاز نیست که در حوزه هایی نظیر درمان، پول های هنگفتی صرف کنند.
نادری افزود: متاسفانه چنین نگرشی در میان مردم کشور ما وجود ندارد. مردم ما دوست دارند به صورت ملموس و فیزیکی، نتیجه وقف اموال خویش را ببینند. به نظر می آید این مورد تا حد زیادی معلول اینست که ما مردم را با فضاهای پژوهشی آشنا نکرده ایم؛ یعنی در صورتی که ما در کشورمان مسئولین را به بازدید از مراکز پژوهشی می بریم، در کشورهای پیشرفته این بستر کاملا فراهم است که مردم از این مراکز بازدید کنند و در جریان این بازدیدها، با فرایندی که در هر پژوهشکده درحال سپری شدن است، آشنا گردند و حتی روزهای مشخصی در سال برای این بازدیدها وجود دارد. وقتی مردم ارزش کار را ببینند، به سادگی به این حوزه کمک های مالی می کنند.
وی تصریح کرد: در ایران هم باید دیر یا زود به این سمت حرکت نماییم تا خیرین حوزه تحقیق و پژوهش را به خوبی درک و برایش هزینه کنند و از وابستگی مراکز پژوهشی به بودجه های دولتی کاسته شود. وقتی فردی از بین مردم به یک پژوهشکده کمک مالی می کند، بسیار پیگیر نتیجه است و مسئولین آن پژوهشکده مدام باید در مورد مراحل طی شده به او پاسخ دهند، در صورتی که وقتی بودجه از سمت دولت به مراکز تحقیقاتی تزریق می شود، عموما کسی نمی پرسد نتیجه کار به کجا رسید و از مسئولین آن مرکز طلب پاسخ و توضیح نمی شود.
این پژوهشگر حوزه سلول های بنیادی اضافه کرد: همینطور در این کشورها مراکز پژوهشی فعال در حوزه پزشکی، جلساتی را با بیماران برگزار می کنند تا متوجه شوند دقیقاً در فرایندهای درمانی، چه موضوع هایی برای بیمار اهمیت دارد تا بر همین مبنا جهت انجام کارهای پژوهشی را مشخص کنند. به پژوهشگرانی که درحال حرکت در چنین مسیرهایی هستند و با بیماران ارتباط دارند و به انجام پژوهش های مساله محور توجه می کنند، بسیار بها داده می شود.
نادری بیان نمود: یکی از دیگر خصوصیت های ممتاز کشورهای پیشرفته اینست که بر مبنای نقاط ضعف و قوت شان عمل می کنند، نه بر مبنای احساسات و آرزوها. مثلاً در حوزه کشاورزی، تمام اقدامات شان را بر مبنای اکوسیستم منطقه خود انجام می دهند و محیط زیست را دستکاری نمی کنند. در این کشورها طوری سیاست گذاری می شود که کشاورزان و دامداران، بر مبنای سود و منفعت شان به صورت خودکار همان کاری را انجام دهند که مطابق با اکوسیستم منطقه است و هر محصولی را که بتوانند و با خصوصیت های اکوسیستم شان سازگار باشد، در کشورشان تولید می کنند و هر محصولی را هم که به لحاظ محیط زیستی امکان تولیدش را نداشته باشند، وارد می کنند و اصراری نیست که حتما در هر حوزه ای خودکفا باشند. همین رویکرد در زمینه های علمی هم وجود دارد و پژوهشها را با عنایت به امکاناتی که دارند انجام می دهد و انجام پژوهش هایی که خارج از توان شان است را به سایر موسسات می سپارند.
وجود جوانان باانگیزه؛ نقطه تمایز ایران با خیلی از کشورها
وی با اشاره به اینکه یکی از مهم ترین مزیت های کشور ما داشتن جوانان توانمند و باانگیزه است، اظهار داشت: در خیلی از کشورها چنین جوانانی وجود ندارند و بنابراین هم هست که وقتی جوانان ما مهاجرت می کنند، به سرعت رشد می کنند و کارهای بزرگی انجام می دهند. در ایران از کلاس اول ابتدایی دولت برای تحصیل کودکان هزینه می کند تا وقتی که این ها وارد دانشگاه و مقاطع تحصیلات تکمیلی گردند، اما وقتی جوانان فارغ التحصیل می شوند و زمان ثمردهی آنان می رسد، به علت عدم وجود حمایت های کافی مهاجرت می کنند و ثمره تمام زحماتی که در ایران برایشان کشیده شده است را با خود به سایر کشورها می برند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب