لزوم توجه شورای عالی انقلاب فرهنگی به یک تذکر راهبردی
به گزارش فیکس سرور، وضعیت پیشرفت علمی و تجاری سازی علم در کشور به مثابه پیکری است که برخی از جوارح آن از رشد بازمانده و بعضی دیگر بیش از اندازه رشد کرده است. اصلاح آیین نامه ارتقای اعضای هیأت علمی، راهی برای درمان این ناترازی است؛ مشروط به این که شورایعالی انقلاب فرهنگی به تذکر صریح رهبر انقلاب توجه و برای آن اقدام نماید
گروه علم و پیشرفت - امیر عزیزی؛ جهت گیری پژوهش های نظام آموزش عالی کشور به سمت تاثیرگذاری بیشتر در اقتصاد و حل مشکلات و رفع نیازهای کشور همچون پر تکرارترین تکالیف و هدف گذاری های آموزش عالی کشور در اسناد بالادستی هستند. رهبر معظم انقلاب هم در آخرین مورد در بیانات دیدار با نخبگان مستعدان تحصیلی ۲۵ مهر ۱۴۰۲ بر این مهم تاکید کردند.
علاوه بر این، جهت دهی به توان پژوهشی کشور به سمت اثربخشی بیشتر در اقتصاد و حل مشکلات کشور در نزدیک به یک دهه گذشته حداقل ۷ سند بالادستی کشور مورد تاکید قرار گرفته است. سند نقشه جامع علمی کشور، قانون برنامه های پنج ساله پنجم، ششم و هفتم، سیاست های کلی علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری جمله مهم ترین اسناد و قوانینی هستند که به هدف گذاری بر حل مشکلات کشور در پژوهش های علمی تاکید می کند. اسناد و قوانین در رابطه با مساله محوری به ترتیب سال تصویب و با ذکر مرجع تصویب در جدول زیر آمده است.
تأکید به پژوهش های مساله محور در اسناد بالادستی
بررسی جدول مذکور از آن حکایت می کند به صورت متوسط هر ۲ سال یک مرتبه مراجع عالی سیاستگذاری کشور بر مساله محوری پژوهش های دانشگاهی تاکید دارند. رهبر معظم انقلاب بار دیگر و با تکیه بر اهمیت حضور در رقابت های جهانی علمی و حفظ و ارتقا جایگاه علمی کشور در رتبه بندی های بین المللی هدف واقعی مقالات علمی و پژوهش های دانشگاهی را حل مشکلات کشور معرفی کردند: «من در مورد مقاله ها و رساله ها بارها عرض کرده ام که هدف مقالات علمی، مقالات پژوهشی و رساله ها باید کمک به مسائل کشور باشد؛ هدف اصلی اینست. فراموش نکنیم این نکته ای را که چند لحظه پیش گفتم: حضور در مسابقات علمی جهانی لازم است، امّا هدف واقعی اینست که ما با این مقالات، با این پژوهش علمی، مشکلی از مشکلات کشور را حل نماییم.»
این در حالیست که بررسی گزارش های ملی و بین المللی حاکی از «رشد کاریکاتوری» کشور از نظر پژوهش های علمی است. رسیدن به رتبه ۱۴ از رتبه ۵۴ جهان از نظر انتشار مقالات علمی و احراز بیشترین شتاب علمی در جهان در مقایسه با رتبه ۱۲۱ کشور از نظر زیرشاخص ارتباط با صنعت شاخص جهانی نوآوری، کاهش ۴۸ درصدی سرانه درآمدی ارتباط با صنعت اعضای هئیت علمی، نرخ ۱.۵ درصدی رساله های تقاضامحور دانشگاهی موید عدم توازان در رشد علمی کشور است.
به عبارت دیگر علیرغم توان پژوهشی بالای اعضای هیئت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی کشور به جای این که این ظرفیت پژوهشی عظیم بر اولویت ها و نیازهای کشور متمرکز شده و در کنار حل مشکلات کشور، نتایج و دستاوردهای علمی آنها در چارچوب مقالات علمی-پژوهشی منتشر شوند، اصل انتشار مقالات علمی بعنوان هدف در این سال ها پیگیری شده است.
نمونه های فراوانی از دستاوردهای علمی و فناورانه اعضای هیئت علمی موسسات آموزشی و پژوهشی کشور را در قسمت های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور را میتوان نام برد حاصل جهت گیری مناسب توان پژوهشی اعضای هیئت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی هستند. با استفاده مناسب از پژوهش های دانشگاهی نه تنها خیلی از نیازهای گلوگاهی کشور در صنایع دفاعی، هسته ای، پزشکی بلکه در بعضی از این حوزه ها به مرجعیت علمی و فناورانه هم در جهان دست یافته ایم.
تجربه نشان داده است با هدف گذاری روی حل مسائل کشور نه تنها نیازهای کشور رفع شده اند بلکه جایگاه علمی و فناورانه کشور هم در مسابقات علمی جهانی هم ارتقا یافته است.
این در حالیست که آیین نامه ارتقا مرتبه اعضای هیئت علمی با تکیه صرف بر انتشار مقالات علمی-پژوهشی بعنوان غایت فعالیتهای علمی اساتید دانشگاه، مانع تمرکز توان اساتید و دانشجویان کشور بر پژوهش های مساله محور شده است. موضوعی رهبر انقلاب هم در دیدار اخیرشان با نخبگان بر آن تاکید کردند: «بنده در این حوزه تا حالا دو سه مرتبه بحث کرده ام. من تصوّر می کردم تذکّراتی که قبلاً داده شده کفایت کرده، یعنی کار را درست کرده، [امّا] شنیدم این جور نیست. مقاله ی علمی را شرط ارتقاء هیئت علمی قرار دادن، به نظر من هیچ منطقی ندارد؛ یعنی واقعاً انسان نمی تواند این را هضم بکند.»
بررسی آیین نامه ارتقا مرتبه اعضای هیئت علمی مصوب ۱۳۹۴ شورایعالی انقلاب فرهنگی حاکی از عدم وجود موانع اساسی بر سر راه پژوهش های مساله محور در اصل آیین نامه است. اما اختیارت ماده ۵ این آیین نامه به دانشگاه ها و موسسات دارای هئیت ممیزه مستقل در کنار نگرش غالب حاکم بر هیئت های ممیزه، ضوابط و مقررات خاص موسسات که اغلب از جنس انتشار مقالات علمی-پژوهشی در مجلات خاص هستند را در تصمیم گیری برای ارتقا مرتبه اعضای هیئت علمی اعمال می کنند.
هر چند وجود چنین ضوابط و آزادی عملی با عنایت به مأموریت گرایی و تنوع دانشگاه ها امری قابل دفاع است، امّا به قول رهبر انقلاب «اینکه ما شرط ارتقاء را مقاله قرار بدهیم، یعنی این را تعمیم بدهیم به کلّ [اساتید]، این به نظر من کار منطقی ای نیست».
اما چه باید کرد؟ شورایعالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم با معرفی بروندادهای پژوهشی جایگزین مقالات علمی با شاخصهای متقن و مبتنی بر نیازهای کشور مانند کالا و خدمات دانش بنیان، حق اختراعات تجاری سازی شده و طرح های پژوهشی با وصول بالاسری توسط موسسه زمینه جایگزینی انتشار مقالات علمی با شاخصهای مساله محور و ارتقا از این مسیر را برای اعضای هیئت علمی فراهم نمایند. به عبارت دیگر هیئت های ممیزه مکلف شوند که پژوهش های مساله محور با ضوابط و مقررات خاص موسسات که اغلب مقالات در نظام رتبه بندی های خاص جایگزین نمایند تا امکان بررسی پرونده ارتقا اعضای هیئت علمی مساله محور فراهم گردد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب