واكاوی معضل اعتیاد در ایران(بخش نخست)؛
سن اعتیاد در راه نزولی چه باید کرد؟
خیلی از کارشناسان و حتی مسؤلان سال هاست درباره گسترش پدیده اعتیاد به مواد مخدر اخطار می دهند و هر ساله برنامه های مختلفی برای مقابله با این صدمه اجتماعی اجرا می شود اما انتشار برخی اخبار نگران کننده، ضرورت افزایش حساسیت و اقدام مسؤلان را نسبت به مواد مخدر و پیامدهایش بیشتر می کند.
خبری که اواسط اردیبهشت ماه گذشته به نقل از «احمد احمدی صدر» مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران انتشار یافت، از آن دست اخباری است که نگرانی ها را بیشتر کرده و اخطار می دهد که وضعیت اعتیاد در جامعه ما به مرز بحران رسیده است.
وی که همراه با بعضی از اعضای شورای شهر و ستاد مبارزه با موادمخدر استان تهران، از پاتوق های معتادین متجاهر بازدید کرده بود، اعلام نمود «سن اعتیاد به زیر ۱۸ سال کاسته شده است.» خبری که به سرعت در رسانه های رسمی و غیررسمی کشور بازتاب یافت.
با گذشت بیشتر از دو هفته از انتشار این خبر و عدم تکذیب متولیان رسمی این مورد (ستاد مبارزه با مواد مخدر)، متاسفانه میتوان آنرا مقرون به صحت و دقیق دانست؛ حتی اگر با عنایت به مسئولیت احمدی صدر، فقط در ارتباط با شهر یا استان تهران بوده باشد. فراموش نکنیم که «اسکندر مومنی» دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور هم بهمن ماه سال قبل اظهار داشته بود: «میانگین سن اعتیاد در ایران، ۲۴ سال و چند ماه است و البته سن اعتیاد در دنیا، ۱۹ سال است».
با توجه به اخبار انتشار یافته درباره این اوضاع نگران کننده، بررسی ابعاد این پدیده خطرناک، روش های علمی و عملی مقابله با گسترش آن، نگاههای درمانی برای معتادان و روش های حمایتی از خانواده آنان، یک لزوم اساسی است.
کاهش سن اعتیاد به ۱۸ سال به این مفهوم است که برخی نوجوانان دبیرستانی _ حداقل در سالهای پایانی تحصیل- درگیر پدیده شوم اعتیاد شده و زنگ خطری بزرگ را به صدا درآورده اند.الف _ نتایج کاهش سن اعتیاد
کاهش سن اعتیاد به ۱۸ سال به این مفهوم است که برخی نوجوانان دبیرستانی _ حداقل در سالهای پایانی تحصیل- درگیر پدیده شوم اعتیاد شده و زنگ خطری بزرگ را به صدا درآورده اند چونکه درگیری یک فرد به اعتیاد، گاه حتی تا انتهای عمر، خود و خانوادهاش را مشغول کرده، هزینه ها و نتایج سنگین اقتصادی و روانی می آفریند و از آن سو، بار بزرگی را بر دوش جامعه می گذارد.
وقتی از آلودگی فرد به مواد مخدر از سن پایین صجبت می نماییم، در واقع همه فرصت های شغلی، اجتماعی، ازدواج، فرزندآوری، تولید علمی-صنعتی و نشاط اجتماعی و فردی او را باید تباه شده دانست؛ مگر آنکه به سرعت و با روشی علمی و جامع، به صورتی بلندمدت و موثر درمان گردد و نجات یابد.
هرچه سن اعتیاد پایین تر باشد، به منزله ماندگارشدن بیشتر مدت زمان مصرف و بیشترشدن نتایج مخرب آن است؛ بخصوص که ترک و درمان اعتیاد فرآیندی بسیار پیچیده، زمان بر و مستلزم مراقبت های چندوجهی از جانب فرد، خانواده و نزدیکان و نهادهای حمایتی اجتماعی است.
واضح است که وقتی فردی از آغاز دوران جوانی گرفتار این معضل می شود، اگر به سرعت مبادرت به درمان و ترک نکند، احتمال زیاد تا سالهای متوالی گرفتار آن خواهد بود و به نسبت سالهای اعتیاد، هزینه های آن افزون و فرصت های از دست رفته هم بیشتر خواهد شد.
در نظر داشته باشیم با روش های معمول ترک اعتیاد در کشور، امار بازگشت به اعتیاد در خوشبینانه ترین حالت فقط ۲۰ درصد است که ادعای «پرویز افشار» سخنگوی وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۱۳۹۷ است اما مشاهدات و تجارب خیلی از افراد نشان داده است این رقم خوش بینانه است. ازاین رو با اقدامات، روش ها و امکانات کنونی جامعه، ۸۰ درصد افرادی که از سنین پایین (از جمله ۱۸ سالگی) آغاز به مصرف مواد می کنند، نمی توانند آنرا ترک کنند.
البته باید توجه داشت که این نگاه، به معنای نفی ارزش و اهمیت همه روش های موجود ترک اعتیاد و زحمت های مراکز بازپروری نیست؛ بلکه منظور این است که برای درک علت بازگشت بیشتر معتادان به مصرف باردیگر، وقت آن رسیده است که از تجربه های علمی دنیا و متخصصان توانمند داخلی استفاده کنیم؛ قبل از آنکه سن اعتیاد به زیر ۱۸ و ابتدای دوره دبیرستان برسد.
با روش های معمول ترک اعتیاد در کشور، امار بازگشت به اعتیاد در خوشبینانه ترین حالت فقط ۲۰ درصد است.ب_ اعتیاد؛ از جرم انگاری تا بیماری پنداری
آنها که پدیده های اجتماعی بخصوص از نوع صدمه زای آن - همچون اعتیاد - را دنبال می کنند، به خوبی به یاد دارند که تا همین دو سه دهه پیش، در جامعه ما، اعتیاد بعنوان جرم و بزه تلقی می شد و معتاد، مجرمی خطرناک بود.
مرور سخنان مسؤلان دهه ۶۰ و حتی بازنگری فیلمها و سریال های تلویزیونی آن زمان، به خوبی نشانگر بزه دانستن اعتیاد (معتاد و قاچاقچی هر دو باهم) بود و چه تبلیغات و هزینه های برای بازداری مردم از آلودگی به این «جرم» که انجام نشد!
باآنکه طبق قوانین بیشتر کشورهای جهان و مقررات قضایی ما، حمل، کاشت، توزیع و ساخت مواد مخدر همچنان جرم است و به حق باید با آن مبارزه قضایی، امنیتی، فرهنگی و پیشگیرانه کرد اما گذشت زمان و غلبه نگاه علمی و البته بی نتیجه بودن اقدامات بزه انگارانه درباره فرد معتاد، سبب تغییر نگرش مردم و مسؤلان شد و خوشبختانه حالا بیشتر افراد، به این پدیده بعنوان نوعی بیماری روانی و جسمانی می نگرند.
پیش از پرداختن به روش های مقابله با توزیع و پخش مواد مخدر و نقد برخی رویه های جاری، بی مناسبت نیست که از تعبیر یکی از استادان روانشناسی درباره فرایند ترک اعتیاد یاد کنیم:
از جدا کردن جلد کتاب تا تصحیح محتوای آن!
نگارنده به یاد دارد که در یکی از کلاس های مقطع دکترا، دکتر «نعمت الله ستوده» (از روان شناسان برجسته کشور)، تعبیر گویا و بسیار دقیق از پدیده اعتیاد داشت که کاش خانواده ها و متولیان این امر، به آن توجه می کردند. به تعبیر او، ترک ظاهری اعتیاد (به طور مثال در کمپ یا با روش های سم زدایی)، باآنکه گام نخست برای رهایی است اما فقط به منزله کندن جلد کتاب شخصیت معتاد است که محتوای آن هیچ تغییری نکرده! یعنی تا وقتی که مشکلات موجود در محتوای درون ذهنی، روانی و شخصیتی فرد معتاد بررسی، احصاء و درمان نشود، کندن جلد کتاب شخصیت او و چسباندن جلدی تازه، هیچ فایده ای نخواهد داشت و محتوای کتاب همان درونمایه گذشته باقی خواهد ماند؛ همچنان که بیشتر روش های ترک کنونی که در جامعه ما متداول می باشد، نتیجه بخش نبوده و بیشتر معتادان به سمت مصرف باردیگر، بازخواهند گشت.
منبع: فیكس سرور
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب