در كنار كوتاهی‌های مسئولان مبارزه با مواد مخدر و اعتیاد، مافیای مواد مخدر بیكار ننشسته است و به گفته معاون عملیات پلیس مبارزه با موادمخدر ناجابا استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای خرید و فروش و آموزش هم الگوی مصرف مواد مخدر را تغییر داده است و هم از طریق شبكه‌های اجتماعی و اینترنت تولید موادمخدر را به نوجوانان و جوانان آموزش می‌دهد.
طبق آخرین آمار رسمی تعداد معتادان در كشورمان از یك میلیون و 300 هزار نفر به 2 میلیون و 800 هزار نفر افزایش یافته است. اگر چنین آماری به معنی نزدیك شدن آمار رسمی و غیررسمی اعتیاد باشد می‌توان امیدوار بود مسئولان حوزه مبارزه با مواد مخدر واقع بینانه‌تر شده‌اند. اما این ماجرا یك روی دیگر هم دارد و آن افزایش آمار غیررسمی اعتیاد به موازات آمار رسمی است. این آمار و ارقام اما یك واقعیت جدی را مطرح می‌كند و آن چیزی نیست جز اینكه در حوزه مبارزه با آسیب‌های اجتماعی و اعتیاد موفق نبوده‌ایم. تصویر عینی این شكست را هم می‌توان در گوشه و كنار شلوغ‌ترین خیابان‌ها و معابر شهر با معتادانی دید كه پیش چشم متعجب عابران با خونسردی تمام پایپ‌هایشان را چاق می‌كنند تا درد خماری را با مستی نشئگی جابه‌جا كنند.
كشف 10 درصدی و مصرف 90 درصدی
سعید صفاتیان، رئیس كارگروه مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام با زیر سؤال بردن آمار تعداد معتادان در كشور با انجام شیوع‌شناسی اعتیاد معتقد است: نوع سؤال‌ها، جمعیت پنهان معتاد را ایجاد می‌كند و نمی‌توان تعداد معتادان را تخمین زد. به گفته وی بیش از 50 تن مواد مخدر سالانه در كشور استفاده می‌شود كه با توجه به آمار 2 میلیون و 800 هزار نفری مصرف‌كنندگان مستمر موادمخدر در كشور حتی اگر 8 درصد مصرف به شیشه اختصاص پیدا كند، باز هم مصرف آن در سال بیش از 50 تن است، این در حالی است كه میزان كشفیات آن كمتر از 10 درصد یعنی حدودا پنج تن است. صفاتیان معتقد است هر چند آمار مصرف شیشه در كشور تغییر كرده، اما مصرف‌كنندگان شیشه مصرف موادمخدر را ترك نمی‌كنند، بلكه الگوی مصرف‌شان را تغییر می‌دهند و متأسفانه اكثراً به سمت هروئین و حتی تزریق آن می‌روند و همچنین مواد صنعتی و قرص‌های روانگردان نیز مصرف می‌كنند.
رئیس كارگروه مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است: در حالی كه مصرف موادمخدر در 20 سال گذشته، تك الگویی بود، اما اكنون چند الگویی بودن مصرف مواد مخدر درمان، مبارزه و پیشگیری از اعتیاد را ناكارآمد كرده است. از نگاه وی مسئولان میانی، مبارزه با مواد مخدر را ذاتی نمی‌دانند.
دسترسی آسان
آنطور كه پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر هم می‌گوید دسترسی به موادمخدر و قیمت آن برای مصرف‌كننده اهمیت دارد؛ دسترسی به این مواد در ایران بسیار آسان است.
به گفته وی در سال 90 پس از تریاك، شیشه رتبه دوم مصرف را داشت، اما در سال 94 ماریجوآنا و مشتقات آن در رتبه دوم قرار گرفته‌اند و شیشه به مقام چهارم نزول كرده است. نكته مهم اینجاست كه اگر مصرف‌كننده تریاك حدود 20 سال طول می‌كشید به انتهای خط برسد برای مصرف‌كننده شیشه این زمان حداكثر شش سال است.
آموزش كاشت و مصرف ماریجوآنا در اینترنت
مجید كریمی، معاون عملیات پلیس مبارزه با موادمخدر ناجا اما علت تغییر الگوی مصرف موادمخدر را افزایش هشت برابری قیمت شیشه دانست. وی معتقد است: در حوزه مبارزه با موادمخدر با باندهای مافیایی بسیار پیچیده‌ای مواجه هستیم و تغییر الگوی مصرف نیز از برنامه‌های پشت پرده آنهاست.
پس در حال حاضر تغییر الگوی مصرف به سمت ماریجوآنا و مشتقات آن مسئله‌ای است كه نمی‌توان آن را مثبت یا منفی ارزیابی كرد و متأسفانه در حال حاضر هم شیوه كشت و هم شیوه مصرف آن به راحتی در فضای مجازی آموزش داده می‌شود و جوانان و نوجوانان در صورت دسترسی به اینترنت به راحتی می‌توانند این مطالب را ببینند تا جایی كه حتی بتوانند در داخل منزل خود نیز آن را تولید كنند. وی با اشاره به مواد‌فروشان فضای مجازی می‌گوید: از سال گذشته با پلیس فتا برای برخورد با مواد‌فروشان در شبكه‌های اجتماعی وارد شدیم و از ابتدای امسال چهار شبكه كه به وسیله فضای مجازی موادمخدر پخش می‌كردند دستگیر شدند.
كریمی ابراز امیدواری كرد، همه فضای مجازی تا پایان سال برای مقابله با مواد‌فروشان تحت كنترل درآید.
سه سند بالادستی برای مبارزه با اعتیاد
مهم‌ترین سؤال در مواجهه با وضعیت اعتیاد و مواد مخدر در كشور پشتوانه‌های قانونی مبارزه با موادمخدر است. جالب است بدانید در حال حاضر سه سیاست بالادستی در حوزه مبارزه با موادمخدر در كشور وجود دارد؛ نخستین سیاست موجود در این حوزه سیاست كلی نظام است كه از سال 85 در 11 بند توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد. همچنین سیاست برنامه ششم توسعه و قانون برنامه ششم توسعه نیز از دیگر قوانین بالادستی در حوزه مبارزه با موادمخدر هستند كه از سال جاری آغاز خواهند شد. رئیس كارگروه مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان آنكه مسئولان ما مبارزه با موادمخدر را به صورت ذاتی وظیفه خودشان نمی‌دانند، معتقد است: وزیر كشور در ابتدای حضور خود استراتژی بسیار خوب اجتماعی كردن مبارزه با موادمخدر را مطرح كردند، اما برنامه عملیاتی برای آن ارائه نشد.
شاید همین حالا نوجوان یا جوانی در اتاقش و پای رایانه‌اش مشغول دیدن آموزش كشت و مصرف موادمخدر باشد یا حتی از طریق فضای مجازی مواد مخدر مورد تقاضایش را سفارش داده و تا لحظاتی دیگر به دستش می‌رسد؛جوان یا نوجوانی كه ممكن است به زودی جزو آمار مرگ روزانه هشت معتاد بر اثر عوارض موادمخدر به شمار بیاید؛ درست در لحظاتی كه مسئولان به كار خودشان مشغولند، حتی به نام همایش مبارزه با موادمخدر!